Thị trường việc làm phục hồi không đồng đều trên thế giới
Báo cáo Thế giới Việc làm mới công bố của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cho thấy những tín hiệu đáng mừng nhưng vẫn rất mong manh về những tiến triển ở các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển. Trong khi đó, những quốc gia phát triển tiếp tục đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp cao và bất bình đẳng gia tăng.
GENEVA – Trong khi nền kinh tế toàn cầu tiếp tục hồi phục chậm sau cuộc khủng hoảng tài chính, ở phần lớn các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển, số lượng việc làm đang tăng lên và bất bình đẳng về thu nhập đang được thu hẹp so với các nước phát triển.
Tuy nhiên, khoảng cách giàu nghèo ở phần lớn các quốc gia thu nhập thấp và trung bình vẫn ở mức cao. Nhiều hộ gia đình vốn đã thoát nghèo nay lại đối mặt với nguy cơ bị rơi trở lại xuống dưới chuẩn nghèo.
Ngược lại, bất bình đẳng về thu nhập gia tăng ở các nền kinh tế phát triển trong hai năm vừa qua trong bối cảnh thất nghiệp toàn cầu tiếp tục gia tăng. Số người thất nghiệp được dự báo sẽ tăng từ 200 triệu hiện nay lên gần 208 triệu năm 2015.
Theo Báo cáo Thế giới Việc làm 2013, bất bình đẳng về thu nhập gia tăng trong giai đoạn từ năm 2010 đến 2011 ở 14 trong số 26 nền kinh tế phát triển, bao gồm Pháp, Đan Mạch, Tây Ban Nha và Hoa Kỳ.
Bất bình đẳng về kinh tế đồng thời cũng gia tăng. Các doanh nghiệp nhỏ bị tụt lại phía sau so với các công ty lớn về lợi nhuận và hiệu quả đầu tư. Trong khi phần lớn các doanh nghiệp lớn đã có trở lại khả năng tiếp cận các thị trường vốn, các công ty nhỏ và mới thành lập bị ảnh hưởng bởi các điều kiện tín dụng của ngân hàng. Đây là một vấn đề khó khăn đối với sự hồi phục việc làm hiện tại và ảnh hưởng tới triển vọng kinh tế lâu dài.
Tổng Giám đốc ILO Guy Ryder nhận định: “Những con số này cho thấy diễn biến tích cực ở nhiều nơi trong số các quốc gia đang phát triển nhưng lại là một bức tranh không mấy khả quan ở các nước thu nhập cao trong bối cảnh kinh tế phục hồi. Đặc biệt, sự bất bình đẳng ở một số quốc gia châu Âu bắt đầu gây áp lực đến tình hình kinh tế xã hội của chính họ. Chúng ta cần một sự hồi phục toàn cầu đặt trọng tâm vào việc làm và đầu tư hiệu quả, kết hợp với những chế độ xã hội, bảo hiểm tốt hơn cho nhóm người nghèo nhất và dễ bị tổn thương nhất. Chúng ta cần chú trọng tới việc thu hẹp khoảng cách thu nhập đang gia tăng ở nhiều nơi trên thế giới.”
Tầng lớp trung lưu đang thu hẹp dần
Báo cáo cho thấy nhóm thu nhập trung bình ở nhiều nền kinh tế phát triển đang dần thu hẹp, do thất nghiệp kéo dài, chất lượng công việc suy giảm và nhiều người lao động bị đào thải khỏi thị trường lao động.
Ngược lại, báo cáo lại chứng minh rằng mức lương cho các giám đốc điều hành (CEO) ở nhiều quốc gia lại tăng cao trở lại sau giai đoạn bị đóng băng do ảnh hưởng trực tiếp của cuộc khủng hoảng toàn cầu.
Raymond Torres, Giám đốc Viện Nghiên cứu Lao động Quốc tế -- cơ quan nghiên cứu của ILO, cho biết: “Nhóm thu nhập trung bình bị thu hẹp lại ở các nền kinh tế phát triển là một vấn đề đáng lo ngại, không chỉ cho nhóm đối tượng đó mà còn vì những lý do kinh tế. Những quyết định đầu tư lâu dài của doanh nghiệp phụ thuộc vào quy mô nhóm thu nhập trung bình có lớn và ổn định hay không bởi họ chính là những người tiêu thụ trong xã hội.”
Tại Tây Ban Nha, quy mô nhóm thu nhập trung bình giảm từ 50% năm 2007 xuống 46% cuối năm 2010. Ở Hoa Kỳ, 7% người giàu nhất trong dân số có tài sản ròng gia tăng trong hai năm đầu hậu khủng hoảng (56% năm 2009 lên 63% năm 2011). Trong khi đó, 93% người Mỹ còn lại có tài sản ròng suy giảm.
Ông Torres nhấn mạnh: “Cần có thêm nhiều việc làm và việc làm tốt hơn để đạt được sự phân bổ thu nhập cân bằng hơn ở cả các nền kinh tế phát triển và đang phát triển.”
Nhóm cận nghèo dễ bị tổn thương
Quy mô nhóm thu nhập trung bình ở các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi tăng từ 263 triệu năm 1999 đến 694 triệu năm 2010. Đây là một thành tựu lớn của nhiều quốc gia Mỹ La tinh và châu Á, và gần đây là một số nước châu Phi và Ả Rập.
Tuy nhiên, nhóm “cận nghèo” dễ bị tổn thương – những người chỉ vừa vượt chuẩn nghèo – tăng từ 1,1 tỷ năm 1999 đến 1,9 tỷ năm 2010, chủ yếu ở các nền kinh tế thu nhập thấp và trung bình thấp. Nhóm dễ bị tổn thương này có quy mô gần gấp ba lần nhóm thu nhập trung bình.
“Ở các nước đang phát triển, vấn đề lớn nhất là làm sao có thể củng cố, duy trì những tiến bộ đã đạt được trong giảm nghèo và bất bình đẳng,” ông Torres bình luận. Báo cáo cho thấy đầu tư hiệu quả, lương tối thiểu và bảo hiểm xã hội đã có tác động tích cực ở những quốc gia như Việt Nam, Brazil, Costa Rica, Ấn Độ, Indonesia và Thổ Nhỹ Kỳ.
Khuyến nghị
• Cần một cách tiếp cận cân bằng giữa những mục tiêu về kinh tế vĩ mô và việc làm. Điều này có nghĩa là:
Khi cần thiết, cần áp dụng những biện pháp củng cố tài khóa một cách bền vững;
Để ý hơn tới vấn đề việc làm và các tác động xã hội của các chính sách kinh tế vĩ mô;
Giải quyết nhanh chóng những bất cập còn tồn đọng trong hệ thống tài chính.
• Báo cáo chỉ ra hơn 30 ví dụ về thị trường lao động được thiết kế hợp lý, các chính sách đầu tư hiệu quả và bảo trợ xã hội có thể đáp ứng cả các mục tiêu về xã hội và kinh tế.
• Cần đưa vấn đề việc làm lên hàng đầu trong chương trình cải cách.
• ILO có thể đưa ra những lời khuyên về những chính sách thân thiện với việc làm và giúp các quốc gia phối hợp nhịp nhàng hơn. Ngoài ra, thúc đẩy đối thoại xã hội ở các nước có thể trở thành công cụ tạo nền tảng pháp lý để thay đổi hướng tới những cách tiếp cận thân thiện hơn với việc làm.
Để biết thêm thông tin, vui lòng xem thêm trang web của ILO.
Tuy nhiên, khoảng cách giàu nghèo ở phần lớn các quốc gia thu nhập thấp và trung bình vẫn ở mức cao. Nhiều hộ gia đình vốn đã thoát nghèo nay lại đối mặt với nguy cơ bị rơi trở lại xuống dưới chuẩn nghèo.
Ngược lại, bất bình đẳng về thu nhập gia tăng ở các nền kinh tế phát triển trong hai năm vừa qua trong bối cảnh thất nghiệp toàn cầu tiếp tục gia tăng. Số người thất nghiệp được dự báo sẽ tăng từ 200 triệu hiện nay lên gần 208 triệu năm 2015.
Theo Báo cáo Thế giới Việc làm 2013, bất bình đẳng về thu nhập gia tăng trong giai đoạn từ năm 2010 đến 2011 ở 14 trong số 26 nền kinh tế phát triển, bao gồm Pháp, Đan Mạch, Tây Ban Nha và Hoa Kỳ.
Bất bình đẳng về kinh tế đồng thời cũng gia tăng. Các doanh nghiệp nhỏ bị tụt lại phía sau so với các công ty lớn về lợi nhuận và hiệu quả đầu tư. Trong khi phần lớn các doanh nghiệp lớn đã có trở lại khả năng tiếp cận các thị trường vốn, các công ty nhỏ và mới thành lập bị ảnh hưởng bởi các điều kiện tín dụng của ngân hàng. Đây là một vấn đề khó khăn đối với sự hồi phục việc làm hiện tại và ảnh hưởng tới triển vọng kinh tế lâu dài.
Tổng Giám đốc ILO Guy Ryder nhận định: “Những con số này cho thấy diễn biến tích cực ở nhiều nơi trong số các quốc gia đang phát triển nhưng lại là một bức tranh không mấy khả quan ở các nước thu nhập cao trong bối cảnh kinh tế phục hồi. Đặc biệt, sự bất bình đẳng ở một số quốc gia châu Âu bắt đầu gây áp lực đến tình hình kinh tế xã hội của chính họ. Chúng ta cần một sự hồi phục toàn cầu đặt trọng tâm vào việc làm và đầu tư hiệu quả, kết hợp với những chế độ xã hội, bảo hiểm tốt hơn cho nhóm người nghèo nhất và dễ bị tổn thương nhất. Chúng ta cần chú trọng tới việc thu hẹp khoảng cách thu nhập đang gia tăng ở nhiều nơi trên thế giới.”
Tầng lớp trung lưu đang thu hẹp dần
Báo cáo cho thấy nhóm thu nhập trung bình ở nhiều nền kinh tế phát triển đang dần thu hẹp, do thất nghiệp kéo dài, chất lượng công việc suy giảm và nhiều người lao động bị đào thải khỏi thị trường lao động.Ngược lại, báo cáo lại chứng minh rằng mức lương cho các giám đốc điều hành (CEO) ở nhiều quốc gia lại tăng cao trở lại sau giai đoạn bị đóng băng do ảnh hưởng trực tiếp của cuộc khủng hoảng toàn cầu.
Raymond Torres, Giám đốc Viện Nghiên cứu Lao động Quốc tế -- cơ quan nghiên cứu của ILO, cho biết: “Nhóm thu nhập trung bình bị thu hẹp lại ở các nền kinh tế phát triển là một vấn đề đáng lo ngại, không chỉ cho nhóm đối tượng đó mà còn vì những lý do kinh tế. Những quyết định đầu tư lâu dài của doanh nghiệp phụ thuộc vào quy mô nhóm thu nhập trung bình có lớn và ổn định hay không bởi họ chính là những người tiêu thụ trong xã hội.”
Tại Tây Ban Nha, quy mô nhóm thu nhập trung bình giảm từ 50% năm 2007 xuống 46% cuối năm 2010. Ở Hoa Kỳ, 7% người giàu nhất trong dân số có tài sản ròng gia tăng trong hai năm đầu hậu khủng hoảng (56% năm 2009 lên 63% năm 2011). Trong khi đó, 93% người Mỹ còn lại có tài sản ròng suy giảm.
Ông Torres nhấn mạnh: “Cần có thêm nhiều việc làm và việc làm tốt hơn để đạt được sự phân bổ thu nhập cân bằng hơn ở cả các nền kinh tế phát triển và đang phát triển.”
Nhóm cận nghèo dễ bị tổn thương
Quy mô nhóm thu nhập trung bình ở các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi tăng từ 263 triệu năm 1999 đến 694 triệu năm 2010. Đây là một thành tựu lớn của nhiều quốc gia Mỹ La tinh và châu Á, và gần đây là một số nước châu Phi và Ả Rập.Tuy nhiên, nhóm “cận nghèo” dễ bị tổn thương – những người chỉ vừa vượt chuẩn nghèo – tăng từ 1,1 tỷ năm 1999 đến 1,9 tỷ năm 2010, chủ yếu ở các nền kinh tế thu nhập thấp và trung bình thấp. Nhóm dễ bị tổn thương này có quy mô gần gấp ba lần nhóm thu nhập trung bình.
“Ở các nước đang phát triển, vấn đề lớn nhất là làm sao có thể củng cố, duy trì những tiến bộ đã đạt được trong giảm nghèo và bất bình đẳng,” ông Torres bình luận. Báo cáo cho thấy đầu tư hiệu quả, lương tối thiểu và bảo hiểm xã hội đã có tác động tích cực ở những quốc gia như Việt Nam, Brazil, Costa Rica, Ấn Độ, Indonesia và Thổ Nhỹ Kỳ.
Khuyến nghị
• Cần một cách tiếp cận cân bằng giữa những mục tiêu về kinh tế vĩ mô và việc làm. Điều này có nghĩa là: Khi cần thiết, cần áp dụng những biện pháp củng cố tài khóa một cách bền vững;
Để ý hơn tới vấn đề việc làm và các tác động xã hội của các chính sách kinh tế vĩ mô;
Giải quyết nhanh chóng những bất cập còn tồn đọng trong hệ thống tài chính.
• Báo cáo chỉ ra hơn 30 ví dụ về thị trường lao động được thiết kế hợp lý, các chính sách đầu tư hiệu quả và bảo trợ xã hội có thể đáp ứng cả các mục tiêu về xã hội và kinh tế.
• Cần đưa vấn đề việc làm lên hàng đầu trong chương trình cải cách.
• ILO có thể đưa ra những lời khuyên về những chính sách thân thiện với việc làm và giúp các quốc gia phối hợp nhịp nhàng hơn. Ngoài ra, thúc đẩy đối thoại xã hội ở các nước có thể trở thành công cụ tạo nền tảng pháp lý để thay đổi hướng tới những cách tiếp cận thân thiện hơn với việc làm.
Để biết thêm thông tin, vui lòng xem thêm trang web của ILO.