Hoe kunnen we de wereldwijde migratiestromen op de arbeidsmarkt beter beheren? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat deze stromen een positief effect hebben op zowel de herkomstlanden als de landen van bestemming? Dat zijn de twee centrale vragen die deze week aan bod komen tijdens het high-level overleg over internationale migratie en ontwikkeling in New York deze week.

Er zijn naar schatting 232 miljoen migranten wereldwijd, en hun aantal blijft groeien. Mogelijke oorzaken daarvan zijn de nieuwe demografische trends, stijgende economische ongelijkheid, politieke instabiliteit en ecologische crises.

Migranten verlaten hun land van herkomst doorgaans niet uit vrije wil, maar uit noodzaak. Meestal migreren ze omdat ze geen behoorlijke baan of inkomen vinden. Hun reis is al te vaak een wanhopige en gevaarlijke onderneming. Wanneer ze aankomen op hun nieuwe bestemming, of zelfs wanneer ze terugkeren naar huis, zijn migranten kwetsbaar voor discriminatie.

Vrouwen, jongere werknemers en werknemers met beperkte vaardigheden of in onregelmatige situaties zijn bijzonder kwetsbaar voor uitbuiting. Het is niet ongebruikelijk dat de fundamentele rechten van arbeidsmigranten op het werk, zoals vrijheid van vereniging, collectieve onderhandelingen, non-discriminatie en minimumlonen, worden ontzegd. In de ergste gevallen worden zij het slachtoffer van gedwongen arbeid en mensenhandel.

Toch spelen arbeidsmigranten een belangrijke rol in de economie. Ze kopen goederen en diensten, betalen belastingen en starten kleine bedrijven op die banen creëren. Ze sturen ook geld naar huis – in 2012 werd meer dan 400 miljard dollar naar ontwikkelingslanden opgestuurd – wat dan weer ten goede komt aan hun families en gemeenschappen.

Gezien de huidige situatie van de wereldeconomie en de vooruitzichten voor de toekomst – met een wereldwijde werkloosheid die naar verwachting nog zal stijgen van 202 miljoen nu tot meer dan 208 miljoen in 2015 – zullen migratiestromen waarschijnlijk nog toenemen en complexer worden.

Dit vormt een enorme uitdaging voor de internationale gemeenschap, maar het geeft ons ook een geweldige kans om de manier waarop we naar het migratievraagstuk kijken fundamenteel te veranderen en onze inspanningen te heroriënteren.

De internationale gemeenschap praat momenteel over een nieuwe ontwikkelingsagenda als opvolging voor de milleniumdoelstellingen, die aflopen in 2015. Migratie moet centraal staan in dit debat. We kunnen migranten niet overlaten aan het lot dat zovelen van hen vandaag ondergaan. Daar wordt niemand beter van.

Wereldwijde actie om de rechten en belangen van de arbeidsmigranten te beschermen is broodnodig. We hoeven daarvoor niet vanaf nul te beginnen. In 2006 keurde de IAO immers een multilateraal kader goed dat een reeks niet-bindende beginselen en leidraden biedt voor een op rechten gebaseerde aanpak van migratie. Het bevat voorbeelden van goede praktijken die al in verschillende landen werden toegepast. Dit kader is een goed uitgangspunt voor een bredere discussie.

We moeten verder gaan dan debatten over aantallen, migratiestromen en transfers. We moeten nu gaan voor concrete maatregelen – met internationale arbeidsnormen als uitgangspunt – om het beleid rond arbeidsmigratie te verbeteren. Daarbij moeten we ministeries van arbeid, maar ook werkgevers- en werknemersorganisaties betrekken. Zij zijn immers de belangrijkste actoren van de reële economie.

Er wordt nog te weinig geïnvesteerd op nationaal en regionaal niveau om de rechten van arbeidsmigranten te beschermen, vooral in bepaalde economische sectoren (landbouw, huishoudelijk werk, bouw, …) met hogere risico's op het vlak van aanwervingsprocessen, arbeidsomstandigheden, lonen en sociale lasten.

We moeten de competenties van migranten erkennen en ervoor zorgen dat hun vaardigheden en het werk dat ze uitvoeren beter ‘matchen’. Enkel zo kunnen we vermijden dat talent wordt verspild of dat werkgevers niet het personeel vinden waar ze nood aan hebben. We moeten ons beter bewust zijn van de positieve bijdragen van arbeidsmigranten in de landen van bestemming.

Een goed arbeidsmigratiebeleid kan leiden tot een rechtvaardiger toekomst. Discriminatie terugdringen, arbeidsmigranten stimuleren om met hun geld nieuwe banen te creëren in hun thuisland, hun toegang tot de belangrijkste arbeidsmarktmaatregelen en -instellingen vergemakkelijken (zoals minimumlonen) en regelingen invoeren die werknemers in staat stellen om hun status te regulariseren: het zijn slechts enkele voorbeelden van goed beleid.

We moeten ook weten welk beleid werkt en onder welke omstandigheden. Enkel zo kunnen overheden een beter zicht krijgen op de arbeidsmarkt. Enkel zo kunnen ze werk maken van een werkgelegenheids- en migratiebeleid dat alle werknemers ten goede komt, en niet enkel gericht is op de migranten.

De bijeenkomst van deze week in New York is het perfecte moment om te beginnen te praten over dit alles. Aan de slag, dus!