Manal Azzi, ILO Kıdemi İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Uzmanı

COVID-19 tabiri henüz kelime dağarcığımıza girmeden önce dahi, tükenmişlik, stres ve kaygı işyerinde önemli sorun idi. Küresel salgınla birlikte, işler daha da kötüleşti. Son aylarda birçok çalışan, yaşadıkları büyük değişiklikler karşısında kendilerini çaresiz hissediyor.

Bunun içindir ki, ruh sağlığı hakkında açık açık konuşmak çok önemli.

Uzaktan çalışma, yeni normal haline geldi. Evden çalışanlar artık kendilerini yalıtılmış veya aile ve mesleki sorumlulukları arasında cambazlık yapar halde, işleri ile özel yaşamları arasında çizgiler bulanıklaşmış bir halde buldular; bu da yeni stresler yarattı. Bu durum o kadar hızlı ve yaygın bir şekilde oldu ki uzaktan çalışmaya ilişkin hiçbir kural bu yeni çalışma alanı için yeterli koruma sağlayamıyor.

Sağlık ve acil hizmet çalışanları, zorunlu malların üretimi, teslimi ve taşınmasıyla uğraşanlar, veya nüfusun güvenlik ve emniyetini sağlayanlar gibi ön saflarda olan çalışanlar, küresel salgın sonucunda birçok stresli durumla karşılaşıyorlar.

Son birkaç aydır iş yükleri arttı, neredeyse hiç dinlenmeden daha uzun süre çalışıyorlar ve işyerinde virüs bulaşması ve virüsü ailelerine, dostlarına bulaştırma korkusuyla yaşıyorlar.

Birçoğu fiziksel saldırıya da uğradı. Duyduğum birtakım rahatsız edici haberlerden birinde, Pakistan’da bir gıda dükkanı sahibi, dükkanında un kalmadığı için müşteriler tarafından sopayla dövülmüştü.

Tüm bu olup bitenler, çalışanların ruh sağlığını ve esenliğini etkiliyor.

Hepsinin ötesinde, ayrıca, birçoğu da işlerini kaybetme kaygısı yaşıyor. Toplu işten çıkarmalar ekonominin tüm sektörlerini etkiliyor. Büyük Buhran’dan bu yana yaşanan en yüksek işsizlik oranları karşısında, hepimizin gelecek kaygısı yaşaması şaşırtıcı olmasa gerek.

İnanılmaz düzeyde belirsizlikle karşı karşıya olan çalışanlar, ruh halinde değişimler, düşük motivasyon, bitkinlik, kaygı, depresyon, tükenmişlik ve hatta intiharvari duygular yaşayabilirler. Sindirim sorunları, iştah ve kilo değişikliği, dermatolojik reaksiyonlar, aşırı yorgunluk, kardiyo-vasküler hastalıklar, kas-iskelet rahatsızlıkları, baş ağrıları ve diğer açıklanamayan ağrı ve sancılar gibi birtakım fiziksel tepkiler de olabilir. Ayrıca, baş etme yöntemi olarak tütün, alkol ve uyuşturucu kullanımında artışa da yol açabilir.

Uygun biçimde değerlendirilmez ve yönetilmezse, bu psiko-sosyal riskler, sıkıntıları tetikleyebilir veya derinleştirebilir, gerçekten ruh sağlığı sorunlarına dönüşebilir.

ILO, bu kriz ve değişim döneminde çalışanların esenliğini korumak üzere, çalışanlar, işverenler ve yöneticiler için yeni bir rehber yayımladı: COVID-19 küresel salgını boyunca işle ilgili psiko-sosyal riskleri yönetmek.

Rehber, hem genel tecrit hem de işe dönüş döneminde uygulanmak üzere, işyerinde on eylem alanı içeriyor.

Rehber, işyerinde yerleşim ve tehlikeli etkenlere maruz kalma noktaları dahil fiziksel ortamın nasıl düzenleneceği, iş yükü ve iş görevlerinin COVID-19 bağlamında nasıl değerlendirileceği, şiddet ve tacizle nasıl mücadele edileceği, güçlü ve etkili liderliğin çalışanlar üzerinde nasıl olumlu etki yaratacağı hakkında tavsiyeler içeriyor.

Rehber ayrıca çalışanlara, yaşam veya sağlıklarının tehlikeye girmesinden korktukları için çalışmayı reddettikleri durumlarda haksız işten çıkarmaya karşı kendilerini nasıl koruyacaklarını da söylüyor.

Bu küresel salgını yaşamak gerçekten çok zor. Birçoğumuz daha önce böyle bir şey yaşamamıştı. Başvuracağımız kural, deneyim veya rol modelimiz de yok. Bunun içindir ki, işyerinde ruh sağlığına ilişkin bir rehbere sahip olmak ve konuşmak, konuşulmazlık tabusunu yıkmak açısından hayati bir önem taşıyor.